TÜRKİYEDE ENGELLİ OLMAK

 Türkiye'de engelli olmak, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde çeşitli zorluklarla karşılaşmayı beraberinde getiren bir deneyimdir. Ülkede engelli bireylerin yaşam koşulları, hakları ve toplumsal entegrasyonu, son yıllarda bazı iyileştirmeler olsa da hala ciddi eksiklikler barındırır. Bu durumu birkaç başlık altında ele alabiliriz:

Toplumsal Algı ve Ayrımcılık

Türkiye'de engelli bireyler, sıkça ötekileştirme ve ayrımcılıkla karşı karşıya kalır. Toplumda engellilik, bazen bir "eksiklik" ya da "acınacak durum" olarak görülür. Bu algı, engelli bireylerin bağımsız bir yaşam sürmesini zorlaştırır ve sosyal hayatta kendilerini ifade etme fırsatlarını kısıtlar. Sokaklarda, iş yerlerinde ya da kamusal alanlarda engellilere yönelik yardımseverlik genellikle iyi niyetle yapılsa da, bu durum bazen onların özerkliğini gölgeleyebilir.

Erişim ve Altyapı Sorunları

Şehirlerin fiziksel altyapısı, engelli bireylerin günlük hayatını kolaylaştırmaktan çok zorlaştırır. Kaldırımlar, toplu taşıma araçları, kamu binaları ve hatta özel işletmeler genellikle engelli erişimine uygun değildir. Örneğin, tekerlekli sandalye kullanan bir birey için yüksek kaldırımlar ya da rampası olmayan binalar büyük bir engel teşkil eder. Görme engelliler için yetersiz yönlendirme sistemleri, işitme engelliler için ise iletişim olanaklarının kısıtlılığı, bağımsız hareket kabiliyetini sınırlayan diğer unsurlardır.

Yasal Haklar ve Uygulama

Türkiye'de engelli bireyler için anayasal eşitlik ilkesi ve çeşitli yasalarla tanınmış haklar mevcuttur. Örneğin, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından sağlanan engelli kimlik kartı, toplu taşımada ücretsiz ya da indirimli seyahat, vergi avantajları ve sosyal yardım gibi imkanlar sunar. Ayrıca, iş yerlerinde engelli istihdamı için kota sistemi uygulanır. Ancak bu hakların uygulanmasında ciddi aksaklıklar yaşanır. İşverenlerin kota yükümlülüklerini yerine getirmemesi ya da engellilere uygun iş ortamı sağlamaması yaygın bir sorundur. Eğitimde ise kaynaştırma uygulamaları olsa da, engelli çocukların ihtiyaçlarına yeterince cevap verecek düzenlemeler eksik kalır.

Ekonomik Zorluklar

Engelli bireylerin çoğu, ekonomik bağımsızlık kazanmakta güçlük çeker. İş gücüne katılım oranları genel nüfusa kıyasla çok düşüktür ve çalışan engelliler bile genellikle düşük ücretli işlerde yer alır. Devlet tarafından sağlanan engelli aylıkları ve bakım destekleri, temel ihtiyaçları karşılamada sınırlı kalabilir. ÖTV muafiyeti gibi avantajlar araç alımı için sağlansa da, artan maliyetler bu hakkın etkisini azaltır.

Sonuç olarak, Türkiye'de engelli olmak, hem fiziksel hem de sosyal engellerle mücadele etmek anlamına gelir. Bu durum, bireyin engel türüne, yaşadığı bölgeye ve çevresine göre değişiklik gösterse de, genel tablo hala "engelli" değil, "engellenen" bireylerin varlığına işaret eder. Toplumun ve devletin bu konuda daha kapsayıcı bir yaklaşım benimsemesi, engelli bireylerin hayatını gerçekten dönüştürebilir.